Murat Can Okan
Cesare Pavese, hem kendi hayatından kesitlere hem de memleketi İtalya’nın uzak ve yakın geçmişinden deneyimlere yer veren bir yazardı. Siyasi görüşleri nedeniyle tutuklanan ve 1920’lerin sonlarından itibaren ülkesinde kararlaştırılan faşizme karşı direniş hareketine katılan Pavese, aynı zamanda insan ruhunu anlamaya ve anlatmaya çalışan kitaplarıyla da ön plana çıktı. bireyin yalnızlığına ve varoluşsal sıkıntılarına odaklanmıştır.
Pavese, özellikle İtalya’daki toplumsal hareketleri, siyasi gelgitleri, bireysel ve bireylerin toplumsal çıkarlarını anlattığı öykü ve romanlarıyla tanınıyordu. İntiharından önce yayınlanan son romanı ‘Ay ve Şenlik Ateşleri’, siyaseti, tarihi ve duyguları yeniden ön plana çıkaran, otobiyografik öğeler içeren bir roman.
HAFIZA VE GERÇEKLER BULUŞUYOR
Dostluğun, aşkın ve ölümün yanı sıra partizanların, faşizmin ve anti-faşizmin öne çıktığı ‘Ay ve Ateş Festivalleri’nde Pavese, bizi yıllar sonra köyü Langhe’ye dönen Anguilla ile tanıştırıyor. Yazar hem dönüşü hem de yaşamı üzerinden nostalji, çocukluk anıları, ergenlik, dostluk, çaresizlik, varoluşsal zorluklar, yalnızlık ve direniş gibi temaları İtalya’ya yerleştiriyor. Öte yandan hikayeye kendi hayatından kesitler de ekliyor.
Yıllar sonra Langhe’ye dönen ve kendisine “Amerikalı” diyenlerle karşılaşan Anguilla, evsizliği sonuna kadar hissederken geçmişini de hatırlıyor. Çocukluğundan bambaşka bir manzarayla karşılaşan Anguilla, kendini belirsizliklerin ve bilinmezliklerin, daha doğrusu bir yabancılaşmanın içinde bulur.
Anguilla’nın dönüşü aynı anda onun geçmişini ve köklerini arama hikayesine dönüşür. Yirmi yıl sonra, Anguilla, fakir çocukluğunun ve ülkeyi terk etmesine neden olan faşizm çağının ardından her zaman içine kapanıyor ve hesaplar yapıyor. Bu nedenle Pavese, başkarakter üzerinden geçmiş ile bugün arasında bir karşılaştırma kurar: Anılar ve gerçekler buluştukça geçmiş, tekrar tekrar keşfedilen ağır bir yüke dönüşür.
Ay ve Şenlik Ateşleri, Cesare Pavese, Çeviren: Yelda Gürlek, 144 sayfa, Yapı Kredi Yayınları, 2023.Anguilla, çocukluk arkadaşı Nuto’nun yardımıyla geçmişin gerçeğine ve anılarına doğru yola çıkar ve yirmi yılda pek çok şeyin değişip aynı kaldığını görür. Yani köydeki doğal yaşam olduğu gibi devam ederken, insanlar değişip dönüşüyor.
Pastoral bir hatıra
Anguilla’nın karşı karşıya olduğu asıl nokta, yirmi yıllık değişimi kabul edip etmeme gerilimidir. Bu ruh hali zihninde yeni soruların oluşmasına neden olurken aynı zamanda merakını da harekete geçirir. Ortada köyün görüntüleri de zihninde uçuşuyor: “Birçok hikayeyi düşündüm, buraya yol yapılmadan önce düşen insanların hikayelerini ve onları bir hendekte yatarken bulduklarını, kemik ve giysilerden oluştuğunu. Eşkıyalar, susuzluk, yakıcı güneş, yılanlar, birbirini katleden insanlar… “Yerleşmeyecekse kimsenin toprağa dokunamayacağı bir dönemi burada hayal etmek oldukça kolaydı. O ince demiryolu ve otoyol, buldukları tek şeydi. Yoldan ayrılıp yıldızların altındaki çukurlara, kaktüslerin ortasında dalmak mümkün müydü?”
Anguilla’nın keşif gezisi zaman zaman hayal kırıklıklarına neden olur; geçmişi kaybettiğini hisseder, görmeyi umduğu yüzlerin artık köyde (ve dünyada) olmadığını fark eder ve yirmi yıl önce ayrıldığı yerin çocukluğundaki gibi olmadığını anlar. Çocukken örnek aldığı şey olup olmadığını sorguluyor ve olduğu gibi yorumluyor.
Anguilla’nın ana sorunu, omuzlarına binen zamanın baskısıdır. Diğer bir deyişle akan ya da geçen zaman. Bu onda pastoral bir hatırayı tetikliyor: “O zamanların hoş yanı, her şeyin mevsiminde yapılması ve her mevsimin işe, hasada, yağmurlu veya açıklığa bağlı olarak kendi adetleri ve oyunları olmasıydı. çamurlu, ellerimiz pulluklu, saban kıttı, omuzlarımız yırtık mutfağa girerdik ama sonra anız bozulunca işimiz biter kar yağmaya başlardı, yemek yemek için uzun saatler harcardık. kestaneler, geç saatlere kadar oturmak, ahırlarda dolaşmak, neredeyse her zaman pazar günleriydi.Kışın son işi olan karatavuğun peşinden koştuktan sonra yaptığımız ilk şey.İşi hatırlıyorum -o ıslak siyah yaprak yığınları ve yerleştirdiğimiz mısır koçanları yanmak ve tarlaları dumanla boğmak bizim için gece ve uykusuzluk demekti ya da ertesi gün hava güzel olacaktı.”
‘Moon and Bonfires’da Pavese; Anguilla’nın hikayesi, geçmişe ancak zihinde ulaşılabileceğini, zamanın her şeyi değiştirdiğini ve insanın bir zamanlar ilişkili olduğu dünyanın farklı olduğunu ortaya koyuyor. Bize eski güzel günlerin geri gelmeyeceğini ya da umudun yakında tükeneceğini söylüyor.
